Η πόλη της Κοζάνης είναι η πρωτεύουσα της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκεται σε υψόμετρο 720 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Με πληθυσμό 149.733 κατοίκων, κατά την απογραφή του 2021 ο νομός βρίσκεται, στο σταυροδρόμι, μεταξύ της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, και είναι ο μεγαλύτερος τόσο έκταση, όσο και σε πληθυσμό στην Δυτική Μακεδονία.
Με τα νεοκλασικά της κτήρια, τα αρχοντικά της, την συνύπαρξη του σύγχρονου με το κλασικό και του οθωμανικού με το χριστιανικό, η πόλη που στέκει περήφανη ανάμεσα σε τρία ξεχωριστά βουνά, δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες της να την ανακαλύψουν σταδιακά.
Είναι χτισμένη ανάμεσα σε τρία ξεχωριστά βουνά τις οροσειρές του Βερμίου, του Μπούρινου και των Πιερίων. Η Κοζάνη απέχει από τη Θεσσαλονίκη μόλις 125 χλμ., μια απόσταση που καλύπτεται με τον νέο οδικό άξονα της Ολυμπίας Οδού σε μια ώρα από τη Θεσσαλονίκη και 5 ώρες από την Αθήνα, από την οποία τη χωρίζουν 472 χλμ.
Η πόλη και η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας γενικότερα, είναι γνωστή για την συνεισφορά της στην ηλεκτρική ενέργεια της χώρας, και ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δουλεύει στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια της Δ.Ε.Η., που παράγουν ηλεκτρισμό με πρώτη ύλη το λιγνίτη. Άλλα προϊόντα της περιοχής είναι τα μάρμαρα, ο κρόκος, φρούτα, κρασιά και διάφορα εξειδικευμένα βιοτεχνικά είδη.
Η περιοχή της Κοζάνης είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της χώρας μας σε μερικά χωριά της οποίας (Κρόκος, Καρυδίτσα, Αγία Παρασκευή, Άνω Κώμη, Κάτω Κώμη, Λευκοπηγή, Πετρανά κ.λπ.) γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού. Κάθε Σεπτέμβριο στην περιοχή Κοίλα, Κοζάνης, στο Εκθεσιακό Κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας, γίνεται η εμπορική έκθεση, όπου συμμετέχουν με τοπικά προϊόντα έμποροι από την Ελλάδα αλλά και από άλλα κράτη των Βαλκανίων.
Αξιοθέατα :
Η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα μετά από αυτή της Αθήνας,και διαθέτει 153.000 τόμους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Για το λόγο αυτό η Κοζάνη είχε ενταχθεί στο Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων με αντικείμενο προώθησης το Βιβλίο και την Ανάγνωση. Έτσι συστήθηκε το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης και καθιερώθηκε η Κοζάνη ως πόλη του Βιβλίου. Το Ινστιτούτο έπαψε να υφίσταται μετά την εφαρμογή του νόμοΚαλλικράτης.
Η Πλατεία Νίκης είναι ακριβώς στο επίκεντρο, αφού φιλοξενεί πολλά νεοκλασικά κτήρια της Κοζάνης, όπως το διατηρητέο ξενοδοχείο Ερμιόνιον (που χτίστηκε το 1931), το Δημαρχείο και το παράρτημα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας.
Λίγα λεπτά από την πλατεία βρίσκεται ένα από τα εμβληματικότερα αξιοθέατα της πόλης, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου, χτισμένος το 1664, με το εντυπωσιακό καμπαναριό του. Πρόκειται για τρίκλιτη εκκλησία βασιλικής τεχνοτροπία καμαροσκέπαστη και αποτελεί το πρωτεύον κέντρο λατρείας των Κοζανιτών.
Τέλος, λίγο έξω από την Κοζάνη, σε απόσταση 22 χιλιομέτρων, βρίσκεται ο αρχαιο-λογικός χώρος και το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής. Η αρχαία Αιανή ήταν η πρω-τεύουσα ενός από τα ισχυρότερα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας. Στις συλλογές του μουσείου θα δείτε ευρήματα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού καθώς και εκθέματα από την αρχαϊκή-κλασική περίοδο. Σε κοντινή απόσταση από την Αιανή μπορείτε να επισκεφθείτε και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, στο χωριό Χρώμιο. Το χωριό βρίσκεται στο όρος Βούρινος (Μπούρινος) 32 χιλιόμετρα μακριά από την Κοζάνη.
Επίσης, στα 27 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την Κοζάνη βρίσκεται η τεχνητή λίμνη του φράγματος Πολυφύτου στον Αλιάκμονα ποταμό. Τη λίμνη διασχίζει μία από τις μεγαλύτερες γέφυρες στη χώρα μας, η Υψηλή Γέφυρα Σερβίων, με μήκος 1.372 μέτρα.
Φωτογραφίες – βίντεο – Michael Miller
* Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά εδώ